Soms gebeurt het je, je krijgt een vraag van een klant die je inspireert om even een stapje dieper te gaan. Zo ook deze week.

Een directeur mailde mij met een vraag over creativiteit en out of the box denken. “Ik zie wel eens sessies waar 8 Contemplators met veel energie elkaars ideeën de grond in boren. Maar welke persoonlijkheden moet ik bij elkaar zetten om de ideeëncreatie tot grote hoogte te laten stijgen (geheel los van uitvoerbaarheid)?”

Menstypen gebruikt

In dit geval refereerde de directeur aan voorkeurstalen van Life Languages. Deze vraag krijg ik echter vaker. Hoe krijg ik mensen meer in de 'creatieve' stand? En vooral de meer consciëntieuze, veiligheid zoekende mensen die geen verandering willen, de blauwen, de groenen ...

Vragen die oppoppen

Grappig dat hij dit juist aan mij vraagt. Ik ben iemand die van nature vooral het potentieel in mensen ziet en dit eruit wil halen. Dus om consciëntieuze mensen juist niet in creatieve sessies te zetten, komt niet 1,2,3 bij mij op. Er tuimelen allerlei gedachten door mijn hoofd. Gaat het nu echt over hoe consciëntieus of verzorgend je bent? Kan je dan niet creatief zijn? Ligt het echt aan bepaalde persoonlijkheden? Of aan diversiteit in leerstijlen? Wat kan je doen als leidinggevende of facilitator? Tijd om eerst de diepte in te duiken alvorens we de vraag gaan beantwoorden.

Creativiteit 3 vragen

Onlangs maakte ik een lezing mee van Fredrik Haren (GLS 2017) over creativiteit.

Hij stelde drie vragen, die je moest beantwoorden:

1. Vind je creativiteit belangrijk?
2. Vind je jezelf creatief?
3. Vind je dat je organisatie genoeg doet om creativiteit te vergroten?

Het antwoord op vraag één is vaak ja. De vervolgvraag is: welke set van vaardigheden heb je daarvoor nodig?

Het antwoord op vraag twee is ja of nee, afhankelijk vanwaar je geboren bent en werkt. Wat is de norm voor creativiteit?

Het antwoord op vraag drie is vaak nee. Dus aan wie ligt het wanneer er te weinig creativiteit is? Aan jou of de organisatie?

Creativiteit = combineren

Bij creativiteit gaat het vaak om het creëren van een of meerdere ideeën. Maar wat is een idee? Een idee is twee bestaande dingen combineren tot iets nieuws. Echt iets helemaal nieuws scheppen, dus uit het niets iets, lukt ons als mens niet. We kunnen wel creëren. Zoals Fredrik aangeeft:

Idee = p (informatie + kennis)

Het is het combineren van kennis en informatie. En dat ‘combineren’, de + moet (aan)geleerd worden. Daarover straks meer.

Hoe het creëren van informatie en kennis er in de praktijk uit kan zien? Een praktisch voorbeeld. Wat krijg je als je een wastafel en urinoir combineert?

... De Tandem. Designer Kapars Jursons

Een urinoir waarbij je na het plassen, je handen kunt wassen (voorkom je ook dat je dat vergeet) en waarvan het afvalwater zorgt voor het doorspoelen van het urinoir (voorkom je ook dat je dat vergeet). Twee in 1 die zorgen voor hygiëne, snelheid, en zuinig met water.

Creativiteit en Leidinggeven

Waarom is het eigenlijk nodig om ideeën te creëren en creatief te zijn? We zitten in een maatschappij van voortdurende verandering waarin we klaar moeten zijn voor de veranderingen. Dat betekent nieuwe ideeën creëren. We willen echter vaak dingen blijven doen die we al deden in plaats van oplossen. De vraag aan leiders is: "Creëer je problemen of maak je mensen meer creatief?" Je activeert creativiteit doordat je mensen inspireert. En vice versa als je zelf creatiever bent, inspireer jezelf ook meer. Dus daag jezelf uit op creativiteit.

Creativiteit leren

Het leren van het combineren, de '+' hoe doe je dat dan?

In het boek ‘Creativiteit Hoe? Zo!‘  vertelt de schrijver Igor Byttebier dat iedereen creatief kan (leren) denken. Hiervoor is het ontwikkelen van vijf basisvaardigheden en het faciliteren van een creatief proces van belang.

Creatieve proces

Het creatieve proces bestaat uit drie fasen:

1. De startfase: je gaat een probleem of kansen verkennen
2. Divergerende fase: het bedenken van nieuwe ideeën
3. Convergerende fase: van de vele ideeën komen naar de beste oplossing

Vijf basisvaardigheden creativiteit

De vijf basisvaardigheden zijn:

1. Creatief waarnemen

Belangrijk is hoe je de werkelijkheid benadert. Je persoonlijke profiel geeft een indicatie naar hoe je naar je omgeving kijkt en luistert. Creativiteit vraagt meervoudig kijken en horen. Als je Life Languages profiel hebt dan is de praktische tip: gebruik eens het filter en de kwaliteiten van een andere taal om naar het probleem of de kans te kijken. Dus in plaats van het consciëntieuze filter ”Vind ik het interessant?” “Of wat weet ik nog allemaal niet?” De vraag stellen: “Wat zijn hier de kansen?” “Welke mensen ervaren hierdoor betrokkenheid?” “Welke interessante patronen zijn in deze nieuwe trends te herkennen?”.

Voorkom eenzijdigheid en stimuleer meervoudig kijken.

2. Uitstel van oordeel

Je handelt normaliter uit gewoonte. Dat is maar goed ook, anders moest je bij alles heel veel nadenken. Dit vraagt veel energie en standaard handelingen zouden te lang duren. Denk maar aan remmen in een auto voor een rood verkeerslicht.

Als je iets nieuws tegenkomt gebruik je daarvoor de standaard gedachten patronen. Bij creatief denken vraagt het echter om combinatie te maken die je voorheen nog niet zag. Dat betekent even wachten met zeggen “het kan niet”. Te gaan onderzoeken wat de kansen zijn als je verschillende ideeën combineert. Later in het proces mag je je oordeel geven. De oplossing is nu nog niet gewenst. Als je je oordeel meer en meer kan uitstellen, sta je open voor mensen die anders denken en visies en gewoonten.

Ongeacht jouw voorkeur is dit voor iedereen een basis regel!

3. Flexibel associëren

Bij creatief denken willen we de voor de hand liggende ideeën voorkomen, want die kennen we wel. Je wil nieuwe koppelingen maken, zoals het voorbeeld van een wastafel met urinoir combineren. Merk je dat je in een gesprek af kan dwalen en met een onderwerp aan de haal kan gaan? Dan ben je wellicht erg goed in patronen herkennen. Gebruik dan je kracht om die patronen te analyseren en tot nieuwe inzichten te komen. Bijvoorbeeld ik heb het met je over het bakken van pannenkoeken en je bent in mum van tijd aan het nadenken over bijenkorven. Dan kan je goed associëren. Aandachtspuntje is dat je nu nog met de ander gaat delen hoe je daar bent gekomen!

Wat ik veelvuldig in workshops gebruik zijn de principes van Omdenken.

4. Divergeren

Dit gaat erover dat je je de vraag stelt: “Hoe kan dit nog anders?” en niet laat leiden door het antwoord “Er is geen andere oplossing voor”. Daag elkaar uit om nog net een stapje verder te gaan. Je hebt mensen die erg goed zijn in doorvragen en meerdere kansen zien. Luister naar die ideeën en ga daarop door denken: wat zit er in dit idee dat mij aantrekt?

5. Verbeeldingskracht ontwikkelen

Een beeld maken van hoe de werkelijkheid in de toekomst eruit kan zien, is een krachtige vaardigheid. Dit helpt om het idee daadwerkelijk te kunnen realiseren.  Hoe levendiger je het idee voor ogen ziet en aan de andere kan vertellen, hoe sneller je tot die gewenste toekomst kunt komen en mogelijke hobbels overwinnen. Want dat die nieuwe toekomst er gaat komen, dat is zeker.

En als je dan de kracht en filter van elkaar inzet, kom je tot een mooi volledig creatief idee die uitvoerbaar is.

De ideale mix

Oh ja, en dan was er nog die vraag over wie het beste nieuwe ideeën kan genereren. Het lijkt erop dat de mensen die meer toekomstgericht zijn eerder geneigd zijn tot het verzinnen van nieuwe zaken. Echter als de noodzaak of het verlangen groot genoeg is, kunnen de mensen die meer in het hier en nu of kijkend naar het verleden, graag en passievol bereid zijn om tot vernieuwing te komen. En onthoud je bent nooit één Life Languages taal: je hebt alle 7 in je palet; je bent nooit één kleur in een persoonlijkheidsprofiel; of een bepaalde set kwaliteiten. Je hebt meerdere aspecten in je en je kunt jezelf verder ontwikkelen en bekwamen in creativiteit! 

Isoleren in het creatief proces

Wil je toch ‘isoleren’ en met ‘specifieke mensen’ het creatieproces doorlopen? Dan zou ik ze inzetten op hun krachten en dit uitvergroten. Ga het volgende experiment aan en speel met de diversiteit en de volgorde. Ongetwijfeld zorgt dit voor grote hilariteit!

1. Start met mensen die voor vernieuwing gaan. Zet ze in 1 ruimte voor maximaal een ½ uur. Laat ze alle ideeën spuien en opschrijven rondom het probleem of de kans.
2. Geef nu ruim baan voor de mensen die kansen zien en enthousiast hier op door borduren, tekenen en woorden schrijven.
3. Zet de visionaire mensen aan het werk om de visie zo beeldend mogelijk te maken en de grote contouren te schetsen met de tussentijdse piketpaaltjes omschreven.
4. Dan is het tijd voor de consciëntieuze mensen die alle kritische vragen en beren op de weg laten zetten.
5. Laat de mensen die kansen zien en enthousiast zijn even terugkomen om één voor één de beren te schieten en overhouden wat echt opgepakt moet worden.
6. Waarop de beheersmatige mensen het omzetten in projectmatige aanpak, de praktische mensen vragen laten stellen over de uitvoering en toetsen aan de dagelijkse werkelijkheid. Vergeet de mensen niet die goed zijn in het mensgerichte aspect en iedereen betrekken in de communicatie.

Leren creëren

PS, een niet onbelangrijke aanvulling: brainstormen blijkt één van de vijf leervoorkeuren te zitten. (Zie leervoorkeuren van Manon Ruijters). Mensen leren verschillend. Dus als je ideeën wilt creëren, pas je werkvorm aan bij de doelgroep en faciliteer het creatief proces. En versterk de 5 basisvaardigheden van creativiteit.

Want bij het creëren van ideeën gaat het erom dat je 2 onderdelen bij elkaar kunt voegen.

Veel creatie plezier!